Samobójstwo jest tragedią nie tylko dla rodziny, ale również dla całej szkolnej społeczności. Każda samobójcza śmierć ciągnie za sobą łańcuch cierpienia innych osób. Nie jest to jednak sytuacja, wobec której pozostajemy bezradni, a rola pedagoga jest w takim przypadku kluczowa. Co może i co powinien zrobić pedagog oraz czego warto unikać, by nie pozwolić na dalsze cierpienie?
Nie chcemy, aby nasze dzieci smuciły się, bały albo denerwowały. Problem w tym, że nie uchronimy ich przed takimi emocjami. Możemy jednak sprawić, że będą je właściwie rozpoznawać, nazywać i rozumieć. To prosta, choć niełatwa droga do otwartości, pewności siebie i poczucia własnej wartości.
Dzieci i wnuki tych, którzy cudem ocaleli z zagłady lub kataklizmów, też cierpią. Jak obiekt radioaktywny doświadczenie traumy promieniuje na kolejne pokolenia. Promieniuje w sposób nieuchwytny. Bo ci, którzy przeżyli traumę, nie potrafią o niej mówić, przepracować żałoby z nią związanej. A ich milczenie może w takim samym stopniu obciążać dziecko, jak relacjonowanie mu swych utrat. Tak czy inaczej, następstwa traumy wpływają na psychikę kolejnych pokoleń. Jak to możliwe?
Pedagog szkolny pełni specyficzną funkcję, polegającą na rozwijaniu prowadzonej w szkole działalności dydaktyczno-wychowawczej. Pedagog jest łącznikiem między uczniami i uczennicami, rodzicami, kadrą pedagogiczną, a także innymi lokalnymi instytucjami opiekuńczo--wychowawczymi. Wspiera środowisko szkolne, aby było ono zgrane, przyjazne, harmonijne, ale także by jego członkinie i członkowie umieli sobie radzić z trudnymi sytuacjami. Takie wsparcie może być udzielane na poziomie indywidualnym, ale też grupowym.
Standardowo w rodzinach rozwiązywaniem problemów zajmują się rodzice, którzy wspólnie szukają dróg wyjścia z kryzysu. W rodzinach dysfunkcyjnych dorośli często nie mają oporów przed obarczaniem dzieci taką odpowiedzialnością. Traktują ich jak swoich powierników albo wmawiają im, że tylko one są w stanie załagodzić kryzys.
Rozwód wydaje się tak powszechnym zjawiskiem, że ta powszechność staje się zachętą do bagatelizowania jego skutków dla dziecka. Bo przecież jeżeli „wszyscy wokół tak robią”, to może „nie ma w tym nic złego” lub „lepiej się rozwieść, niż trwać w nieszczęśliwym związku”.
Dzieci budują swój świat w codziennych, zwykłych zabawach, rozmowach i działaniach. My, dorośli, wspomagamy ich rozwój, uczestnicząc w tych rozmowach, podpatrując zabawy i inspirując do rozmaitych działań. Nie inaczej powinno być teraz, w nadzwyczajnej sytuacji, gdy wojna staje się dla dziecka już nie tylko opowieścią z ust prababci albo pradziadka, czy też historią z książki…
Dzieci budują swój świat w codziennych, zwykłych zabawach, rozmowach i działaniach. My, dorośli, wspomagamy ich rozwój, uczestnicząc w tych rozmowach, podpatrując zabawy i inspirując do rozmaitych działań. Nie inaczej powinno być teraz, w nadzwyczajnej sytuacji, gdy wojna staje się dla dziecka już nie tylko opowieścią z ust prababci albo pradziadka, czy też historią z książki…
Rodzic czy opiekun w trakcie całej edukacji swojego dziecka czy podopiecznego wielokrotnie otrzymuje na jego temat różnego rodzaju informacje. Nie wszystkie komunikaty są pozytywne i łatwe dla rodzica do przyjęcia. Dla nauczyciela, pedagoga czy psychologa szkolnego nie ma nic prostszego od przekazywania informacji o dobrych ocenach, wygranej w konkursie i koleżeńskim zachowaniu. Gorzej, jeśli musi poinformować o trudnościach w nauce i ogólnie o niepokojącym funkcjonowaniu dziecka. Przydatna we wspieraniu rodzica w trudnej sytuacji komunikacyjnej okazuje się empatia.
Kontakty dziecka z rówieśnikami na przestrzeni lat ulegają wielu zmianom. Mniej więcej od rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej wzrasta emocjonalne i społeczne znaczenie kontaktów z kolegami i koleżankami z klasy. Wraz z wiekiem rośnie świadomość społeczna, relacje stają się trwalsze, bliższe, spójniejsze. U dzieci, które zostały w bardzo młodym wieku odrzucone przez rówieśników, mogą wystąpić zaburzenia przystosowania społecznego. Takie dzieci w przyszłości częściej przerywają edukację oraz sięgają po substancje psychoaktywne. Mogą pojawić się też zachowania agresywne. Jak zawczasu zapobiegać negatywnym skutkom wykluczenia ucznia?
Na gruncie psychologii pozytywnej jednym z ważniejszych czynników wspomagających dobrostan psychiczny człowieka jest doświadczanie pozytywnych stanów emocjonalnych dzięki wsparciu społecznemu, które na ogół rozumiane jest jako korzystanie z relacji w celu uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych dla danej osoby. Poznajcie siłę wsparcia grupy rówieśników i nauczcie się korzystać z jej mocy.
Lęk jest naturalnym stanem emocjonalnym, który zwraca uwagę na potencjalne niebezpieczeństwo i mobilizuje do poradzenia sobie z nim. Przykładowo, gdy ktoś widzi rozpędzony samochód jadący w jego kierunku, odczuwa lęk i chowa się w bramie, dzięki czemu unika potencjalnego zderzenia. Taki lęk pełni funkcję przystosowawczą – pomaga optymalnie rozwiązać problemy. Co jednak, kiedy przeradza się w stan patologiczny?
