Jak wyglądało życie na wsi sto lat temu? Jak budowano wówczas domy, wytwarzano przedmioty, robiono ubrania czy spędzano czas wolny? To pytania, jakie nurtują uczniów podczas zajęć poświęconych zagadnieniom z zakresu edukacji regionalnej. Wiedza na ten temat może być przekazywana i zgłębiana na różne sposoby. Najczęstszym z nich są wizyty edukacyjne w skansenach i muzeach etnograficznych, które nie tylko posiadają ciekawe wystawy stałe i czasowe, lecz także niezwykle bogatą ofertę zajęć muzealnych.
Nową propozycją w tym zakresie jest oferta wydawnicza przygotowana przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi pt. „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś”. To seria siedmiu książeczek etnograficznych, które dają nauczycielom i uczniom możliwość poznania etnografii i dziedzictwa polskiej wsi.
Celem ogólnym serii książek pt. „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś” jest zaznajomienie najmłodszych czytelniczek i czytelników z podstawowymi informacjami z zakresu etnografii Polski i jej regionalnego zróżnicowania. Przedstawione zostały one na podstawie wybranych zagadnień w taki sposób, by opowiadając o czasach przeszłych wzbudzić ciekawość tym, co nadal funkcjonuje i poddawane jest nieustannemu procesowi wartościowania i redefiniowania. Przewodnikami po tematach opisanych w siedmiu książkach są Bazyl, Bebe, Buczka i Chmuri − postacie nawiązujące do polskiego folkloru tradycyjnego, tworzące tak zwaną Etnoekipę. Bohaterowie zostali stworzeni na podstawie postaci demonologicznych, ale ich wygląd oraz cechy charakteru są dostosowane do młodego odbiorcy.
„Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś” to książki opracowane według najwyższych standardów wiedzy akademickiej. Autorkami książek są: prof. Anna Weronika Brzezińska, prof. Katarzyna Smyk, dr Katarzyna Ceklarz, dr Karolina Dziubata-Smykowska, dr Katarzyna Waszczyńska. Seria powstała przy współpracy z metodykami związanymi z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji. Za ilustracje inspirowane autentycznym wiejskim krajobrazem odpowiada Ewelina Garbula.
Podział tematyczny wszystkich tomów prezentuje się następująco:
Tom I: Domowe ognisko – gdzie i jak mieszkano?
Tom II: Nie tylko w polu – jak pracowano na wsi?
Tom III: Zrób to sam – jak robiono różne przedmioty?
Tom IV: Ładnie i paradnie – w co się ubrać?
Tom V: Co do garnka włożyć – w jaki sposób przygotowywano jedzenie?
Tom VI: Kartki z kalendarza – jak dawniej świętowano?
Tom VII: Kto był kim na wsi?
Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi przygotował szeroki zakres działań dla środowiska pedagogicznego mających na celu zarówno promocję, jak i szkolenie z zakresu pracy z tomami. Pakiet pierwszych sześciu tomów został do końca 2023 roku dostarczony do wszystkich szkół podstawowych i bibliotek pedagogicznych w kraju. Informacja o pakiecie edukacyjnym przekazana została do kuratoriów oświaty oraz do placówek doskonalenia nauczycieli, dzięki czemu doradcy metodyczni i nauczyciele konsultanci mają możliwość dzielenia się nią z nauczycielami szkolnymi, których wspierają w ramach swojej pracy. Co więcej, wiosną tego roku uruchomiona została strona internetowa www.etnoekipa.pl, na której zamieszczono przykładowe scenariusze zajęć przygotowane w oparciu o treści zawarte w tomach.
W ramach działań szkoleniowych zorganizowano konferencję, w trakcie której nie tylko zaprezentowano wydawnictwo, lecz także poruszono kwestie związane z jego wykorzystaniem podczas zajęć szkolnych oraz odpowiednim przygotowaniem do tego grona pedagogicznego. Zapis konferencji dostępny jest na stronie Facebook NIKiDW (wydarzenie z dnia 12 marca 2024 r.). Wiosną odbyły się również darmowe szkolenia w postaci webinariów, których zapis zamieszczony został pod adresem internetowym https://webinaria-etnoekipa.pl/.
Obecnie NIKiDW prowadzi pilotażowy projekt we współpracy z zagrodami edukacyjnymi i muzeami. Jest to program wycieczek edukacyjnych dla klas szkół podstawowych pod nazwą „Wyprawy terenowe z Etnoekipą”. Uczniowie biorąc udział w zajęciach tematycznych mają szansę poszerzyć swoją wiedzę oraz poznać kulturę ludową regionu, w którym mieszkają.
„Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś” mogą być inicjatywą inspirującą dla nauczycieli do wprowadzenia motywów edukacji regionalnej na lekcjach, a także dla nauczycieli świetlicowych i nauczycieli bibliotekarzy do poprowadzenia zajęć metodą projektu. Sygnały odbierane przez NIKiDW z domów kultury – od trenerów prowadzących aktywności dla dzieci oraz od twórców ludowych prowadzących warsztaty tematyczne i spotkania z uczniami – wskazują, że usystematyzowana wiedza jaką podaje pakiet „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś”, stanowi pomocny grunt do rozwijania na jego bazie różnych aktywności, m.in. rękodzielniczych, kulinarnych, geograficznych, historycznych.
Seria siedmiu książek pt. „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś” dostępna jest do zakupienia na stronie internetowej Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi. Zapraszamy wszystkich do zapoznania się z treściami tomów i ofertą szkoleniową, a przede wszystkim do wyruszenia w niesamowitą podróż w celu poznania dawnej polskiej wsi i jej kultury ludowej.
