Jak to naprawdę jest z tymi neuronami lustrzanymi... ?

Neurony lustrzane to niewątpliwie neuropsychologiczny hit ostatnich lat. Tłumaczy się nimi rozmaite zjawiska psychiczne: naśladownictwo, empatię (bądź jej brak), współpracę, umiejętność przewidywania czyichś zachowań, atrakcyjność interpersonalną, uczenie się, rozumienie mowy, autyzm, uzależnienia, schizofrenię, psychopatię… oraz oczywiście zaraźliwość ziewania. Przyczyniają się do tego niestety także niektórzy neurobiolodzy – przykładem jest charyzmatyczny popularyzator nauki Vilayanur S. Ramachandran, który twierdzi m.in., że neurony lustrzane „ukształtowały cywilizację” – przyspieszyły np. ewolucję naszego mózgu i przyczyniły się do ogromnego skoku cywilizacyjnego ok. 60 tysięcy lat temu. 

Problem jednak w tym, że tak naprawdę nie mamy jeszcze dowodów na to, że neurony lustrzane faktycznie odgrywają we wszystkich tych obszarach jakąś rolę ani też jak bardzo rola ta miałaby być istotna. Co więcej, tak naprawdę nie mamy nawet twardych dowodów świadczących o tym, że neurony lustrzane w ogóle występują w mózgu człowieka! Choć akurat co do tego naukowcy raczej nie mają wątpliwości. Mają je już jednak w odniesieniu do funkcji, jakie pełnią te komórki w naszym mózgu. I dopóki te wątpliwości choć trochę się nie rozwieją, my też powinniśmy zachować rozsądny sceptycyzm.

Neurony lustrzane w szkole?

Niektórzy autorzy twierdzą lub sugerują, że neurony lustrzane odgrywają istotną rolę w procesie uczenia się – nie tylko szkolnej wiedzy, lecz także (a może przede wszystkim) zachowań. Przykładem może być Marzena Żylińska, autorka niesławnej, gruntownie skrytykowanej przez specjalistów Polskiej Akademii Nauk książki Neurodydaktyka. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi. Wokół tego twierdzenia buduje się czasem nawet konkretne zalecenia do pracy z dziećmi i młodzieżą. Co ciekawe, te zalecenia są często same w sobie trafne, np. że trzeba nawiązać z dzieckiem dobrą, bliższą więź, aby chciało nas naś...