Ciało w procesie dojrzewania dziewcząt

Dojrzewające dziewczęta napotykają wiele trudności podczas stawania się kobietą. Niektóre z problemów są dla dziewcząt na tyle trudne, że w naturalny sposób pojawia się kryzys przybierający postać objawów chorobowych, takich jak zaburzenia zachowania lub odżywiania, a także stany lękowe lub depresyjne.

Trudności i problemy, na jakie natrafia w tym okresie młoda dziewczyna, dotyczą obszarów emocji i sposobów radzenia sobie z nimi, relacji z rówieśnikami i rodziną, a także wzorców kobiecości, z którymi spotyka się już od najwcześniejszych lat.

Szczególnie ważne w okresie dojrzewania dziewcząt wydają się jednak dwa aspekty:

• kontekst społeczny oraz kulturowy wraz z seksualizacją i uprzedmiotowieniem ciała kobiecego,
• kształtowanie się prawidłowego lub zaburzonego obrazu ciała, co ściśle wiąże się z procesem separacji-indywiduacji.

Kontekst społeczny – seksualizacja i uprzedmiotowienie ciała dziewcząt i kobiet

Aby zbudować zintegrowaną osobowość i swobodnie wchodzić w różne role społeczne, dziewczynka musi wykształcić w sobie adekwatny i realny obraz siebie, co jest niesłychanie złożonym procesem. Liczba spraw, z którymi mierzy się nastolatka, świetnie obrazuje film fabularny pod tytułem Dziewczyńskie sprawy. Opowiada on między innymi o obawach dotyczących ciała, które zachowuje się w nowy sposób, zmienia wygląd, proporcje, pojawia się pierwsza miesiączka, co jest doświadczane jako utrata kontrolinad sobą.

Nastolatka boi się życia z wizją „wykrwawiania się co miesiąc do końca życia”, lęka się, że to ją kiedyś zabije, a jednocześnie czuje, że nie ma odwrotu przed tymi zmianami. Nie chce tego przeżywać. Ma jednak wystarczające wsparcie i zrozumienie matki i ciotki w wyrażaniu swoich emocji, lęków, przerażenia, co sprawia, że radzi sobie dobrze ze zmianami w ciele, nastrojach, relacjach. Jak wskazują badania, wystarczy jedna dorosła osoba, która dobrze spełnia rolę opiekuna, by dziecko budowało prawidłowo swoją tożsamość cielesną i psychiczną w oparciu o tę relację.

Zatrzymam się na chwilę przy tym temacie, gdyż może on istotnie wpływać na przebieg dojrzewania i proces separacji-indywiduacji u dziewcząt.

Warto przypomnieć, że o zjawisku seksualizacji mówimy, gdy:

• wartość osoby wynika tylko z jej atrakcyjności seksualnej lub zachowania, do tego stopnia, że wyklucza inne cechy,
• osoba jest dopasowywana do normy, według której atrakcyjność fizyczna (wąsko zdefiniowana) oznacza bycie seksownym,
• osoba jest uprzedmiotowiona pod względem seksualnym, czyli staje się dla innych raczej przedmiotem seksualnego wykorzystania niż osobą zdolną do podejmowania niezależnych działań i decyzji,
• seksualność jest narzucona osobie w niewłaściwy sposób.

Każdy z tych czterech elementów jest przejawem seksualizacji, ale nie muszą one występować jednoc...