Dziecko chce czuć się dobrze w szkole – mieć koleżanki i kolegów, sympatycznych nauczycieli, spędzać miło czas, móc zdobywać nowe umiejętności, poszerzać wiedzę o świecie. Do osiągnięcia tego celu potrzebne jest spełnienie szeregu warunków.
Przede wszystkim dziecko musi osiągnąć dojrzałość szkolną. Poza tym powinno z domu wynieść pewne podstawy: zasób słownictwa, wiedzy ogólnej oraz znajomość norm społecznych koniecznych do właściwego funkcjonowania w grupie. Kolejny warunek to zdolność do odraczania realizacji własnych potrzeb i zwracania uwagi na potrzeby innych. Wszystkie te czynniki nie zawsze są spełnione u dziecka rozpoczynającego edukację szkolną. Nauczyciel może w takim wypadku udzielić pomocy dziecku i rodzicom m.in. poprzez organizowanie zajęć wyrównawczych.
Zajęcia wyrównawcze to forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która odbywa się na terenie szkoły. Powinny być nimi objęte dzieci, które nie spełniają warunków, stanowiących podstawę osiągnięcia sukcesu szkolnego. Ważne jest zaangażowanie rodziców w proces wyrównywania szans edukacyjnych ich dzieci, gdyż tylko wspólne działanie domu i szkoły, realizowanie takich samych celów i zadań sprawi, że zostaną one osiągnięte. Rodzic musi znać cel zajęć i zadania, jakie będą realizowane, oraz rozumieć ich zasadność, zgadzać się z nimi i współdziałać z nauczycielem. Dziecko również musi znać cel zajęć i chcieć brać w nich udział.
Jego aktywność sprawi, że więcej skorzysta z zajęć i szybciej osiągnie pożądane efekty.
Zadaniem nauczyciela jest zdiagnozowanie przyczyn niepowodzeń szkolnych, które można zminimalizować lub zlikwidować dzięki zajęciom wyrównawczym i im przeciwdziałać. Na pedagogu ciąży wielka odpowiedzialność, musi więc posiadać szeroką wiedzę i umieć wnikliwie obserwować dzieci, aby zrealizować to powierzone sobie zadania.
Najczęściej występujące u dzieci objawy, które powinny nas zaniepokoić, to:
- nadmierne nachylanie się nad książką, zeszytem,
- mrużenie oczu,
- nierozpoznawanie i mylenie liter i cyfr,
- pomijanie przy czytaniu znaków diakrytycznych, liter, wyrazów, linijek tekstu,
- pomijanie przy liczeniu znaków matematycznych, cyfr, przykładów, przestawianie cyfr w liczbach,
- problemy przy wyszukiwaniu podobieństw i różnic na obrazkach,
- nierozróżnianie głosek w nagłosie i wygłosie,
- problemy z dzieleniem wyrazów na sylaby,
- problemy z odczytywaniem sylab,
- problemy ze składaniem wyrazów z sylab,
- odczuwanie dyskomfortu podczas przerw,
- zatykanie uszu przy głośniejszych dźwiękach,
- prośby o powtórzenie zadanego pytania, polecenia,
- porzucanie pracy,
- rozpoczynanie innych zadań przed dokończeniem poprzednich,
- odrywanie się od wykonywanych zadań,
- niekontrolowane, nadmierne reagowanie na każdy pojawiający się bodziec,
- nieprawidłowe ułożenie ciała podczas pracy,
- nadmierna męczliwość podczas przebywania w jednej pozycji,
- ciągłe wiercenie się, wstawanie, zmiany pozycji, miejsca,
- zbyt mocne lub zbyt słabe trzymanie narzędzia pisarskiego,
- zbyt mocne lub zbyt słabe kolorowanie,
- wychodzenie poza linie lub niedochodzenie do linii,
- potykanie się, uderzanie o stałe elementy wnętrza (przypadkowe lub celowe),
- ciągłe potrącanie, wpadanie na inne osoby (przypadkowe lub celowe),
- brak wiary we własne siły,
- odmawianie podjęcia wysiłku,
- całkowita rezygnacja z działania przy nawet najmniejszym napotkanym problemie,
- rozpraszanie się z byle powodu,
- przekonanie o własnej wspaniałości lub o własnej niedoskonałości,
- niepodejmowanie działań z powodu niedostrzegania ich zasadności,
- komunikowanie braku potrzeby opanowania wiadomości i umiejętności,
- niemożność porozumienia się,
- nieznajomość podstawowych zasad funkcjonowania i koegzystowania z innymi,
- przerywanie innym,
- domaganie się wyłączności uwagi,
- szukanie powodów do bycia w centrum uwagi,
- nieokazywanie problemów,
- nadmierna wylewność i szczerość,
- niemówienie niczego o sobie.
Najczęstsze przyczyny niepowodzeń szkolnych to zaburzenia: widzenia, słyszenia, analizy i syntezy wzrokowej oraz słuchowej, słuchu fonematycznego, nadwrażliwość wzrokowa i słuchowa, problemy z pamięcią, koncentracją, zaburzenia w obrębie motoryki dużej, nadmierne lub zbyt niskie napięcie mięśniowe, dyspraksja, zaburzenia propriocepcji, niski poziom sprawności manualnej, brak motywacji do nauki, ubogi słownik bierny i czynny, zbyt mała wiedza o otaczającym nas świecie, nieznajomość i/lub niestosowanie się do zasad i norm, nadruchliwość, nadmierna reaktywność na bodźce, zaniżona lub zawyżona samoocena, nadmierna ekstrawertyczność lub introwertyczność.
Możliwe działania naprawcze
Obserwując niepokojące objawy, nauczyciel ma obowiązek poinformować o nich rodzica i wspólnie z nim zastanowić się, jakie działania należy podjąć, aby pomóc dziecku. Przede wszystkim należy wykluczyć lub potwierdzić zaburzenia zdrowotne w diagnostyce specjalistycznej. To po stronie rodzica leży udanie się z dzieckiem na konsultację do specjalisty: okulistyczną, laryngologiczną, ortoptyczną, neurologiczną, ortopedyczną, logopedyczną, psychologiczną – o ile w rozmowie z nauczycielem okaże się, że taka konsultacja jest potrzebna i zasadna. Ani rodzic, ani nauczyciel nie są w stanie samodzielnie stwierdzić, czy dany problem nie ma podłoża medycznego, wymagającego leczenia. Gdy nauczyciel i rodzic stworzą wspólnie pełny obraz funkcjonowania dziecka – w domu i w szkole, mogą określić skalę problemu, częstotliwość występowania objawów i ocenić, czy konsultacja lekarska jest zasadna.
Jeśli rodzic pójdzie z dzieckiem do specjalisty, powinien poinformować wychowawcę jak najdokładniej o diagnozie, gdyż pozwoli to ustalić najlepszą drogę odd...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów.
- 10 wydań magazynu "Głos Pedagogiczny"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
- ...i wiele więcej!