Autor: Marcelina Wnęk

Żegnamy z łezką w oku wakacje, witamy nowy rok szkolny – pełen wyzwań i zmagań, ale też satysfakcji, którą daje kontakt z ludźmi i możliwość kształtowania kolejnych pokoleń. Dlatego właśnie teraz warto zwrócić uwagę na niesztampowe podejście do diagnozy uczniów, które pozwoli nam przetransformować edukację w tę prawdziwie inkluzywną – włączającą. To podejście – zgodne z duchem współcześnie rozwijającej się „pozytywnej diagnozy” – pozwoli nam patrzeć na naszych uczniów przez pryzmat nie deficytów i ograniczeń, a możliwości, które każdy z nich posiada. Pozwoli również tę perspektywę przekazać rodzicom, by zachęcić ich do współpracy na żyznym polu rozwoju i dorastania ich dzieci.

Wielu nauczycieli w ostatnim czasie coraz głośniej mówi o swoim niezadowoleniu z warunków pracy, reform edukacji, relacji z młodzieżą i współpracy z rodzicami. Coraz więcej pracowników oświaty mierzy się z wypaleniem zawodowym, szuka profesjonalnej pomocy lub cierpi w samotności. Jednak większość nie wyobraża sobie życia w innym zawodzie, bez radości, jaką daje możliwość obcowania z młodym pokoleniem i wspierania dzieci na drodze do ich rozwoju i życiowych sukcesów.

W obliczu bieżących wydarzeń w Ukrainie wszyscy jesteśmy poruszeni. Emocjonalność dorosłych niewątpliwie wpływa też na sposób przeżywania obecnej sytuacji przez dzieci i młodzież, podobnie jak poglądy rodziców i innych osób znaczących kształtują postawy młodych ludzi.

Drugi semestr jest zwykle okresem zintensyfikowanej pracy zarówno uczniów, jak i nauczycieli, szczególnie w ostatnich klasach na danym poziomie edukacji. Nadchodzące egzaminy – trzecioklasisty, ósmoklasisty, matura… – w większości szkół budują napięcie, które znacząco wpływa na jakość funkcjonowania poznawczego i atmosferę zarówno w szkole, jak i w domu. Jako nauczyciele jesteśmy w pełni zaangażowani w proces przygotowań. Nie możemy zapominać, że wyniki egzaminów są wypadkową nie tylko prawideł rozwojowych, rzetelnej pracy, kreatywności, czasu poświęconego zagadnieniom podstawy programowej zarówno przez uczniów, jak i nauczycieli, ale również wartości, które za tym zaangażowaniem stoją, charakteru, który przez lata jest kształtowany zarówno w rodzinie, jak i na gruncie szkolnym.

Przełom roku, urodziny, pierwszy dzień pracy, poniedziałek... to okazje do podejmowania jakościowych zobowiązań wobec samych siebie, które mają zaowocować zmianą w naszym życiu prywatnym bądź zawodowym. Masowo rzucamy nałogi, przechodzimy na diety, obiecujemy sobie uprawiać jogę, wychodzić częściej na spacery, być słownym i punktualnym, nie pracować ponad etat, naprawić cieknący zlew, nie krzyczeć na dzieci, wyjechać w końcu na wakacje, spędzić weekend tylko we dwoje, zacząć zarabiać prawdziwe pieniądze, być dla siebie dobrym...

Wolność i odpowiedzialność to dwa aspekty dokonywania świadomych wyborów, podejmowania przemyślanych decyzji. W najprostszym ujęciu wolność „opisuje sytuację braku zewnętrznego przymusu”. Odpowiedzialność rozumiemy z kolei jako: „obowiązek ponoszenia przewidzianych konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób”. W jaki sposób pomóc uczniom w opanowaniu trudnej sztuki rozumnego korzystania z możliwości decydowania o sobie i nie tylko?

Zgodnie z danymi GUS szacuje się, że w samym tylko 2021 r. do Polski przybędzie około 220 tys. osób spoza jej granic z zamiarem osiedlenia się. Wielu cudzoziemców przybywa z całymi rodzinami, w tym dziećmi, które zgodnie z obowiązującym prawem stają się beneficjentami polskiego systemu oświaty. Zjawisko migracji mimo pandemii nasila się, dlatego dobrze, aby pracownicy szkół byli gotowi stawić czoło wyzwaniom, jakie niesie ze sobą praca z uczniem z innego kręgu kulturowego.

Manipulacja jest zjawiskiem nader powszechnym, niestety nieograniczonym do korporacyjnych molochów i patologicznych rodzin. Często optymistycznie i nieświadomie zakładamy, że w podwojach szkoły/przedszkola, gdzie z założenia tworzymy środowisko przyjazne rozwojowi, hołdujące wartościom humanistycznym, relacjom partnerskim i wszelkiemu dobru, jesteśmy bezpieczni. Niestety, jak pokazuje praktyka – nie zawsze!