Jakim wsparciem otoczyć dziecko, gdy istnieje podejrzenie stosowania wobec niego przemocy domowej?

Obrażenia fizyczne charakterystyczne 
dla doznawania przemocy

często powtarzające się, nieleczone obrażenia,
nietypowa dla przypadkowych obrażeń lokalizacja (czaszka, uszy, oczy, usta, szyja, ramiona, klatka piersiowa, plecy, pośladki, genitalia, uda),
siniaki, ślady po uszczypnięciach, naderwanie lub zniekształcenie małżowiny usznej, urazy geometryczne o wyraźnym zarysie, zaznaczonych kształtach przedmiotów, które zostały użyte do bicia, ślady wbijania paznokci,
ślady duszenia, 
niewyjaśnione owrzodzenia, krwawienia i rany w okolicach genitaliów i odbytu,
oparzenia, przypalenia,
ślady ugryzień z zarysem zębów dorosłego człowieka,
łysienie (może być wynikiem szarpania za włosy),
liczne i częste złamania, które mogą powodować zniekształcenia kończyn

Symptomy fizyczne świadczące 
o zaniedbaniu dziecka

bardzo niska higiena osobista – dziecko jest stale brudne, cuchnące, ma brudne paznokcie, ubrania,
wychudzenie – zbyt niska waga w stosunku do wzrostu i wieku,
ciągłe odczuwanie przez dziecko głodu,
ciągłe zmęczenie, apatia,
nieleczone choroby, urazy,
oznaki odmrożeń,
ropne zapalenie skóry,
ślady ukąszeń (pchły, pluskwy),
świerzb,
szybkie przybieranie dziecka na wadze, poprawa jego ogólnej kondycji podczas krótkich pobytów poza domem rodzinnym, a po powrocie osłabienie wyglądu

Behawioralne symptomy krzywdzenia dziecka

pseudodojrzałe zachowania o seksualnym charakterze, zachowania seksualne nietypowe dla wieku (duża częstotliwość zachowań, ich kompulsywność, używanie przemocy, sapanie lub dokładne odwzorowywanie),
zachowania prowokujące seksualnie dorosłych lub rówieśników (dotykanie genitaliów i zachęcanie do masturbacji, u starszych dzieci promiskuityzm),
używanie nowych, niespotykanych dotąd nazw organów i czynności płciowych, obsceniczne wyrazy i zwroty,
ciągła, przymusowa, niepohamowana masturbacja,
agresywne zachowania seksualne wobec rówieśników, symulowanie sytuacji seksualnych,
pisanie, mówienie, rysowanie w kontekście seksualnym,
postawa „zimnego wyczekiwania”, nadmiernie ostrożna,
postawa obojętności, odosobnienie, izolacja, brak przyjaciół,
uciekanie od rzeczywistości,
doświadczenie tzw. chwil utraty pamięci,
przerywanie aktywności, które dotychczas sprawiały przyjemność,
brak zaufania,
uskarżanie się na bóle w podbrzuszu, genitaliów bez przyczyn medycznych,
zaburzenia jedzenia,
zaburzenia snu,
nagłe pojawienie się trudności szkolnych, wagarowanie, 
niska samoocena, poczucie winy,
ciągłe ucieczki z domu,
kradzieże, kłamstwa,
samookaleczenie i próby samobójcze,
głębokie stany depresyjne, 
zachowania regresywne,
ciąża z upartym ukrywaniem ojcostwa,
drapanie intymnych okolic – infekcje, choroby weneryczne,
lęk i niechęć jawna lub sugerowana do przebywania z określonymi dorosłymi,
obawa przed badaniami medycznymi,
posiadanie pieniędzy z niewiadomego źródła

Symptomy w zakresie różnych obszarów rozwoju dziecka

Rozwój poznawczy:
opóźnienie rozwoju poznawczego w odniesieniu do wieku dziecka, 
trudności w koncentracji uwagi, 
zaburzenia rozwoju mowy, np. jąkanie, mutyzm wybiórczy, 
zniekształcenia myślowe, tzn. przekonanie o swojej winie, odpowiedzialności za to, co się stało – często widoczne w wypowiedziach dziecka, jego stosunku do siebie, jego sposobie uczestniczenia w życiu grupy rówieśniczej;

Rozwój emocjonalny:
poczucie winy, 
wysoki poziom lęku, fobie, 
niska samoocena, 
reakcje nerwicowe, np. tiki, obgryzanie paznokci, wyrywanie sobie włosów czy brwi,
odcinanie się od emocji – dziecko w różnych sytuacjach zachowuje się tak, jakby nic nie czuło,
nerwowość, złość, płacz bez konkretnego powodu,
moczenie wtórne,
stereotypy występujące w zabawie (dotyczy głównie dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym – dziecko w sposób uporczywy powtarza elementy zabawy, bawi się ciągle w to samo, nie zmienia żadnego elementu zabawy; tematem zabaw nie musi być przemoc); występowanie wyłącznie tego objawu może wskazywać na zaburzenia rozwojowe dziecka;

Rozwój psychoseksualny:
zachowania masturbacyjne (masturbacja bez innych objawów zwykle jest oznaką towarzyszącego dziecku napięcia emocjonalnego, nie zaś przemocy; u dzieci małych, do 4. roku życia, masturbacja stanowi element prawidłowego rozwoju psychoseksualnego),
zachowania seksualne,
wypowiedzi dotyczące seksualności: używanie nowych, nieadekwatnych do wieku określeń dotyczących czynności seksualnych i/lub intymnych okolic ciała, nadmierne zainteresowanie seksualnością, wulgarne wypowiadanie się na tematy z nią związane,
odgrywanie przemocy seksualnej podczas zabawy,
wiedza o seksualności nieadekwatna do wieku dziecka,
stereotypy występujące w zabawie związane z kontaktem seksualnym,
zachowania o charakterze prostytucji (dotyczy dzieci w wieku szkolnym i młodzieży),
uszkodzenia w obrębie narządów płciowych, nawracające infekcje narządów moczowopłciowych;

Rozwój psychospołeczny:
wycofanie się, izolowanie od grupy rówieśników,
zachowania agresywne wobec rówieśników,
nieposłuszeństwo (dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym) lub zachowania opozycyjno-buntownicze (dotyczy dzieci w wieku szkolnym i młodzieży),
stosowanie przemocy wobec innych,
zachowania ryzykowne (dotyczy dzieci w wieku szkolnym i młodzieży)