Samobójstwo – zadania pedagoga szkolnego w różnych sytuacjach kryzysowych i procedury postępowania

Co można zrobić, aby jak najbardziej rozpowszechniać wiedzę na temat zdrowia psychicznego i przeciwdziałania zachowaniom ryzykownym, samobójstwom?

• Na początku roku szkolnego lub w każdym innym momencie wydrukować i rozdać dzieciom ulotkę z numerami pomocowymi (można znaleźć na stronie: www.zwjr.pl).
• Psycholog i/lub pedagog szkol­­ny powinien przedstawić się wszystkim klasom i poinformować, czym się zajmuje i gdzie oraz kiedy dzieci czy młodzież mogą go spotkać w szkole.
• Przygotowywać pogadanki te­­matyczne.
• Organizować dni, konferencje, seminaria czy inne wydarzenia dla nauczycieli i kadry pracującej w szkole.
• Angażować dzieci i młodzież w różnorodne działania społeczne.
   

Niestety, nie każdemu czynowi samobójczemu można w porę zapobiec. Ludzie różnej płci, w różnym wieku i o różnym pochodzeniu etnicznym są (w różnym stopniu) zagrożeni samobójstwem. Chociaż wiele z tych sytuacji jest trudnych do przewidzenia czy dostrzeżenia, to jednak jako główne czynniki ryzyka samobójstwa wymienia się zwykle: 

• depresję, inne zaburzenia psychiczne lub zaburzenia związane z nadużywaniem substancji, 
• wcześniejszą próbę samobójczą (bądź wcześniejsze próby), 
• historię rodzinną zaburzeń psychicznych lub nadużywania substancji, 
• rodzinną historię samobójstw, 
• przemoc domową, w tym przemoc fizyczną lub seksualną, 
• uwięzienie, przebywanie w areszcie lub więzieniu, 
• bycie narażonym na zachowania samobójcze innych osób, np. członków rodziny, rówieśników lub przedstawicieli mediów (Bilikiewicz 2004).
   

Ryzyko zachowań samobójczych jest również związane ze zmianami w mózgu i udziałem neuroprzekaźników, w tym z serotoniną, której niedobór koreluje z depresją. Niższy poziom serotoniny stwierdzono w mózgu osób z historią prób samobójczych. Warto zauważyć, że wiele osób ma niektóre z tych czynników ryzyka, ale nie podejmuje prób samobójczych.
Po samobójstwie ryzyko kolejnego może wzrosnąć w społeczności, zwłaszcza wśród przyjaciół i kolegów z klasy. W szkołach i innych społecznościach dostępne są programy wsparcia po samobójstwie. Szkoły i inne społeczności mogą udostępniać psychologów, którzy udzielają informacji, wsparcia czy porad. 
Każda sytuacja jest inna, a miejscowe wytyczne i procedury mogą się różnić. W takich wypadkach zawsze warto konsulto...