Autor: Łukasz Franków

O około 65 tysięcy osób wzrosła liczba dzieci i młodzieży z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, wydanym ze względu na spektrum autyzmu, uczęszczających do polskich szkół w ciągu ostatnich dziewięciu lat. Dane Ministerstwa Edukacji i Nauki, opublikowane przez portal rp.pl, wskazują, że w 2014 r. było 17 tysięcy takich osób, a obecnie jest ich 82 199. O spektrum autyzmu wiemy coraz więcej. Nie tylko na świecie, ale także w Polsce realizowane są liczne projekty badawcze, których celem jest naukowe poznanie genezy i przebiegu tego zaburzenia, przede wszystkim jednak wypracowanie skutecznych metod terapii, nauki umiejętności komunikacyjnych i społecznych oraz standardów organizacji otoczenia, przestrzeni społecznej, warunków uczenia czy pracy, tak aby osoby w spektrum autyzmu mogły brać aktywny udział w życiu społecznym mimo dotykających ich trudności. W Polsce jednym z ważniejszych takich ośrodków badawczych jest z pewnością Katedra Psychologii Zdrowia i Rehabilitacji Uniwersytetu Warszawskiego pod kierownictwem prof. Ewy Pisuli.

„Pomóż mi, a zrobię to sam” – zdanie, które wypowiedziało kiedyś dziecko do Marii Montessori, można uznać za streszczenie i jednocześnie główną myśl stworzonego przez nią systemu wychowawczego, nazywanego „metodą Montessori”. Jest ono także spójne z podstawowym założeniem i celem pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniom w przedszkolach, szkołach i placówkach. Zgodnie z jej definicją zawartą w rozporządzaniu dotyczącym organizowania i udzielania pomocy psychologiczno- -pedagogicznej, polega ona na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb dzieci i młodzieży w celu rozwijania ich potencjału rozwojowego oraz pełnego i aktywnego uczestnictwa w życiu społeczności edukacyjnej.

Zapoznanie się z treścią opinii, orzeczeń wydanych przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną stanowi nieodzowny element organizacji i udzielania pomocy  psychologiczno-pedagogicznej, kształcenia specjalnego czy nauczania indywidualnego w przedszkolu i szkole.

Przyjmuje się, że uniwersalnym projektowaniem w edukacji można określić taki zbiór zasad opracowywania programów nauczania czy scenariuszy zajęć, które stwarzają możliwość ich realizacji z uczniami bez względu na ich stan zdrowia, możliwości psychofizyczne, indywidualne potrzeby rozwojowe czy pochodzenie etniczne. Uniwersalne projektowanie w edukacji zapewnia sposób formułowania celów, doboru metod, materiałów i form oceniania, które mogą być zastosowane w odniesieniu do wszystkich uczniów. W założeniu uniwersalne projektowanie w edukacji wymusza elastyczne podejście podczas tworzenia zasobów dydaktycznych, aby możliwe było dostosowanie ich do indywidualnych potrzeb.

Ocena efektywności w edukacji włączającej może mieć charakter jakościowy, związany z poprawą funkcjonowania społecznego czy edukacyjnego ucznia i uczennicy, oraz ilościowy, związany z oceną realizacji prawa oświatowego (kto, jak i w jakim zakresie realizuje przepisy prawa oświatowego). W artykule skupimy się na pierwszym wymiarze oceny efektywności.