Strategie radzenia sobie w sytuacji wystąpienia przemocy rówieśniczej

Zapraszamy również do wzięcia udziału w Certyfikowanej V Ogólnopolskiej Konferencji Neurodydaktycznej!

Każdego dnia w szkołach na całym świecie dzieci i młodzież są zastraszani, dokucza się im, szydzi się z nich i dręczy, a ich oprawcami są często koledzy i koleżanki ze szkolnej ławki. Niektórzy zupełnie nie wiedzą, co można zrobić w takiej sytuacji. W takich momentach wiedza i zaangażowanie osób dorosłych wydają się szczególnie istotne. Osoby, które nie rozpoznają i nie powstrzymują negatywnych komentarzy czy zastraszania w momencie ich wystąpienia, w rzeczywistości propagują przemoc, dając przyzwolenie na kontynuację takich praktyk. 

Warto zaznaczyć, że znęcanie się często prowadzi do intensyfikowania się tego zjawiska i długotrwałej przemocy. Nie tylko szkodzi samym ofiarom, ale także negatywnie wpływa na klimat panujący w placówce szkolnej, możliwości uczenia się i edukacyjne wszystkich uczniów w szkole (Chmura-Rutkowska, 2012).

Znęcanie się wśród dzieci jest powszechnie definiowane jako celowe, powtarzające się krzywdzące działania, słowa lub inne ges­ty, takie jak wyzwiska, groźby i/lub unikanie, popełniane przez jedno lub więcej dzieci wobec drugiego. Te negatywne czyny nie są celowo prowokowane przez ofiary, aby zaś można je było określić jako zastraszanie, między sprawcą a ofiarą musi istnieć brak równowagi w rzeczywistej lub postrzeganej władzy. Znęcanie się może mieć charakter fizyczny, werbalny, emocjonalny lub seksualny. 

Można wyróżnić wiele aspektów związanych z przemocą:

• przemoc fizyczna – obejmuje bicie, szturchanie, duszenie, ciągnięcie za włosy, gryzienie i nadmierne łaskotanie,
• znęcanie się werbalne – obejmuje takie działania, jak krzywdzące wyzwiska, dokuczanie czy plotkowanie,
• przemoc emocjonalna – obejmuje odrzucanie, terroryzowanie, wymuszanie, zniesławianie, poniżanie, szantażowanie, ocenianie/klasyfikowanie cech osobistych, takich jak płeć, niepełnosprawność, pochodzenie etniczne lub postrzegana orientacja seksualna, manipulowanie przyjaźniami, izolowanie, ostracyzm i presję rówieśników,
• nękanie seksualne – obejmuje wiele działań wymienionych powyżej, jak również ekshibicjonizm, podglądactwo, propozycje seksualne, molestowanie seksualne i nadużycia obejmujące rzeczywisty kontakt fizyczny i napaść na tle seksualnym (Ko­­łodziejczyk, 2004, s. 9–10).
   

Norma czy brak normy?

Występowanie w środowisku rówieśniczym działań agresywnych stanowi w pewnych granicach normę rozwojową we wszystkich grupach wiekowych. Trudno sobie wyobrazić, by w ramach funkcjonowania danej grupy nie pojawiły się nigdy przezwiska, wykluczenie z grupy czy nawet przejawy agresji fizycznej, ale o mniejszym natężeniu. Zwykle też przy pewnym niewielkim natężeniu agresja rówieśnicza nie wymaga szczególnej interwencji osób dorosłych (Pyżalski, 2015, s. 178).