Jak nie przegrać z trudnym uczniem?

O trudnym uczniu napisano setki książek i artykułów. Ich autorzy prezentowali różne koncepcje naukowe oraz własne doświadczenia i przekonania, zawsze szukając odpowiedzi na pytania:

• Kim jest uczeń trudny?
• Co sprawia, że jest on trudnym uczniem?
• W jakich sytuacjach uczeń jest trudny?
• Na czym polegają jego relacje z nauczycielem, rówieśnikiem, z samym sobą?
• Jak z takim uczniem postępować, jak sobie z nim radzić?

Na temat pracy z trudnym uczniem odbywają się także liczne szkolenia. Kadra pedagogiczna podczas wykładów i warsztatów uczy się rozumieć i interpretować trudne zachowania swoich podopiecznych, poznaje sposoby radzenia sobie z prowokacyjnym zachowaniem każdego z nich oraz zasady skutecznej z nim komunikacji.

Mogłoby się więc wydawać, że problem ucznia trudnego mamy już oswojony, że w tej kwestii posiadamy sporą wiedzę i umiejętności. Nic bardziej mylnego! Uczeń trudny nadal spędza sen z powiek nauczycielom, wychowawcom, pedagogom. Jest głównym tematem codziennych rozmów w pokojach nauczycielskich, bohaterem klasowych wywiadówek, uwag i skarg. Czyżby rację miał Piotr Wierzbicki, który 46 lat temu pisał w książce Entuzjasta w szkole: „Otóż choćby nauczyciel wyskakiwał ze skóry, choćby starał się być mądry, sprawiedliwy, dowcipny i mocny, choćby się przymilał, nadskakiwał i fikał koziołki, to w rozgrywce z uczniem trudnym nie da rady. W rozgrywce z uczniem trudnym nauczyciel przegra zawsze lub prawie zawsze. Ktoś tam kiedyś opowiadał, że gdzieś komuś udało się wygrać z uczniem trudnym. Ale jak nauczyciel nauczycielem, tak naokoło wszyscy z uczniem trudnym przegrywają”¹.

Dlaczego tak się dzieje? 

Z moich doświadczeń, praktyki oraz spotkań z naprawdę wieloma nauczycielami wynika, że:...