Mapa przekonań i ślepe uliczki myślenia, czyli jak rozwijać krytyczne myślenie i odporność na dezinformację

Jeszcze zanim poznamy wszystkie fakty, w naszych umysłach pojawia się wstępna ocena: „Ta osoba brzmi rozsądnie”, „Ten człowiek na pewno przesadza”. Nasz mózg błyskawicznie porządkuje otrzymane informacje, dopasowuje je do znanych schematów i wcześniejszych przekonań. Robi to szybko, aby maksymalnie ograniczyć zużycie zasobów. W pośpiechu sięga po gotowe skojarzenia i utarte ścieżki myślenia – schematy myślowe, które niestety czasami prowadzą do błędów poznawczych.

Błędy poznawcze bazują na tym, co już wiemy o świecie. To podświadome przekonania – nasza mentalna mapa, dzięki której możemy zwiedzać i poznawać świat. Czasem jednak na naszej mapie mogą pojawić się luki, ślepe uliczki lub na szybko zapisane notatki. Dlatego w sytuacjach, co do których nie mamy jeszcze dobrego rozeznania, kurczowe trzymanie się mapy prowadzi nas na manowce1. Jakie są więc ślepe uliczki naszych przekonań, z których warto zdać sobie sprawę i o których warto rozmawiać z uczniami?

1 Ślepa uliczka – moje doświadczenie to dobry punkt odniesienia
Oczywiście, że nasz punkt widzenia może być właściwy. Dobrze jest jednak wiedzieć, że gdy znajdujemy się w nowej sytuacji, nasz mózg próbuje ją uporządkować zgodnie z poprzednimi doświadczeniami – podobnymi, ale nie identycznymi zdarzeniami z naszego życia. Stara się to zrobić szybko i skute...