Świat żałoby dzieci i młodzieży

Żałoba zazwyczaj kojarzy się z tym, co przeżywa wówczas osoba dorosła. Rzadko myślimy o tym, że śmierć i żałoba dotykają również dziecka, które straciło rodzica, brata/siostrę, ukochaną babcię, ciocię, koleżankę z klasy czy kolegę z podwórka. Dawniej, gdy pod jednym dachem żyły rodziny wielopokoleniowe, dzieci w naturalny sposób oswajały się z chorobą, starością i śmiercią. Był czas na wspólne czuwanie przy umierającym, na płacz, ważne gesty i pożegnanie. Dzisiaj wszelkimi sposobami staramy się uchronić dzieci przed całym zestawem trudnych emocji, jakie towarzyszą stracie kogoś bliskiego. 

Zupełnie tak, jakby śmierć nie dotyczyła dzieci – a przecież dotyczy

To, w jaki sposób dzieci tłumaczą sobie śmierć, czego nie są w stanie zrozumieć, w jaki sposób przeżywają żałobę i jak różne mają potrzeby z tym związane, zależne jest od etapu rozwoju poznawczego, emocjonalnego i fizycznego. Każdy z tych etapów ma swoją specyfikę i przekłada się na sposób funkcjonowania dziecka, o czym świadczą liczne badania wskazujące, że percepcja śmierci przez dziecko w wieku od 2. do 9. lat idzie zgodnie ze stadiami rozwoju poznawczo-rozwojowego Piageta. Jednocześnie zwracają uwagę, że nawet niemowlęta – które chłoną świat za pomocą swych zmysłów – odczuwają brak bliskiej osoby. Potrafią już dostrzec, że coś się zmieniło, wyczuwać w otoczeniu dysonans emocjonalny. 

• W wieku przedszkolnym dzieci znają już pojęcie śmierci, jednakże nie rozumieją, że jest ona nieodwracalna, więc potrzebują konkretnych wyjaśnień, np. „Jeśli ktoś umarł (jest martwy), wówczas nie oddycha, nie wstaje rano z łóżka, nie śpiewa piosenek, niczego nie je i nie możesz się już z nim spotkać na podwórku, na spacerze...