Uczeń zdolny – jak wspierać jego rozwój i talenty?

Dzisiaj, gdy po wielomiesięcznych doświadczeniach zdalnej edukacji prawie 4,6 mln uczniów powróciło do nauki w szkolnych murach, problem ten nabiera nowego znaczenia, zarówno w kontekście readaptacji uczniów do warunków stacjonarnego uczenia się, jak i wspierania ich kondycji psychicznej.

Kim jest uczeń zdolny – fakty i mity

Specjaliści twierdzą, a ja im wierzę, że jedna czwarta ogółu uczniów w szkole to uczniowie zdolni w różnym rozumieniu tego pojęcia. Jedni mają zdolności ogólne, czyli duży potencjał intelektualny określany sprawnością pamięci, uwagi, spostrzegania, wyobraźni i myślenia, inni zaś zdolności specjalne, przejawiane w konkretnych dziedzinach, np. języki obce, matematyka, sport, muzyka, plastyka, zwane też zdolnościami szczegółowymi. Wiele z tych zdolności ma charakter parcjalny, co oznacza, że wybitność w jednej dziedzinie nie niesie ze sobą automatycznie ponadprzeciętności w innych obszarach. Każdy rodzaj zdolności może ujawnić się w różnym okresie życia dziecka, na każdym etapie jego edukacji. Może też w ogóle nie być w szkole zauważony, jeśli nie jest bezpośrednio związany z przedmiotami szkolnymi. Mam tu na myśli zdolności, które bywają wręcz lekceważone przez nauczycieli: zdolności przywódcze/liderskie/społeczne, kulinarne czy rękodzielnicze.

Uczniom zdolnym – ich charakterystyce oraz wytycznym, jak ich rozpoznać, jak z nimi pracować, by właściwie „oszlifować” drzemiący w nich potencjał – poświęconych jest ogrom badań, publikacji i szkoleń adresowanych do kadry pedagogicznej.

Niestety, mimo ich naukowej, merytorycznej wartości, nadal w szkołach pokutują następujące przekonania:

• Uczeń zdolny to taki, który osiąga wysokie wyniki w nauce, bierze udział w konkursach i olimpiadach. Dlatego uczniowie zdolni bywają traktowani instrumentalnie, jako środek pozwalający zdobywać szkole dobrą opinię i wyższe miejsce w rankingach, a nauczycielom – nagrody dyrektora, wójta, burmistrza.
• Uczeń, który osiąga słabe wyniki w nauce, nie jest uczniem zdolnym. Historia ludzkości zna całe rzesze wybitnych, utalentowanych ludzi, w tym noblistó...