Przemoc jest problemem odwiecznie występującym w szkole. Każdy pedagog szuka skutecznego rozwiązania, które pozwoliłoby podjąć konstruktywne działania, będące odpowiedzią na tego typu sytuacje. Analizując literaturę przedmiotu, można poznać różnorodne sposoby, strategie podejmowane przez szkołę w ramach wyeliminowania problemu. Warto przytoczyć trzy podejścia do sposobów radzenia sobie z przemocą opisane przez Kena Rigby.
Tab. 1. Trzy podejścia do sposobów radzenia sobie z przemocą opisane przez Kena Rigby*
POLECAMY
Nazwa strategii i krótka charakterystyka | Zalety | Wady |
Podejście moralistyczne – zakłada, że należy wielokrotnie zapoznawać uczniów z wartościami, jakie wyznaje szkoła. Ważne jest, aby uświadomić uczniom, że szkoła jest zdecydowanie przeciwna aktom przemocy. Zgodnie z tym podejściem w konsekwencji podejmowanych działań (uświadamiania i powtarzania) częstotliwość występowania zjawiska przemocy powinna znacznie się zmniejszyć |
|
|
Podejście humanistyczne – K. Rigby definiuje to podejście jako oparte na szczerym pragnieniu nauczyciela zrozumienia osoby, która używa przemocy wobec innych, nie jako członka pewnej kategorii, notorycznego agresora, winnego, dla którego jest to standardowe zachowanie. Podejście takie wymaga słuchania (powstrzymywania się od wygłaszania kazań i odwoływania się do podejścia legalistycznego) oraz budowania autentycznej dwustronnej komunikacji jako niezbędnego warunku i zasadniczego elementu powodującego zmianę, nie tylko w zachowaniu agresora, ale także w sposobie jego myślenia i uczuciach |
|
|
Podejście legalistyczne jako podstawowy sposób ograniczania zachowań agresywnych; wprowadza się reguły i zasady oraz sankcje za brak ich przestrzegania |
|
|
Podejście humanistyczne – mimo że wymaga ogromnego zaangażowania, konsekwencji i rozważnego działania – naprawdę może przynosić pozytywne rezultaty. Warto jednak pamiętać, że stosuje się je w pracy z uczniami starszymi, powyżej 9. roku życia. Przykładem takiego podejścia jest metoda wspólnej sprawy (The Method of Shared Concern), której twórcą jest Anatol Pikas, szwedzki psycholog z Uniwersytetu w Uppsali. Metodę uaktualnił i rozbudował na początku XXI w. Ken Rigby, australijski psycholog. Celem tej metody jest wdrożenie reguł zachowania się uczniów w szkole, które zapewnią funkcjonowanie bez używania przemocy. Warto jednak podkreślić, że celem metody nie jest dążenie do ustanawiania przyjacielskich relacji oraz nadmierne skupianie się na dochodzeniu etapów i szczegółów stosowania przemocy.
Na czym polega praca zgodnie z metodą wspólnej sprawy?
Metodę wykorzystujemy w momencie ujawnienia stosowania przemocy. Na wstępnym etapie należy rozpoznać sytuację poprzez prowadzenie rozmów z pracownikami szkoły, w celu potwierdzenia zaistniałej sytuacji.
1
Poziom pierwszy to rozmowy indywidualne ze wszystkimi uczniami zaangażowanymi w sprawę. Proponowany czas trwania wynosi 7 do 10 minut na każdego ucznia. Warto zaplanować przebieg rozmów na jedną godzinę lekcyjną. Jeżeli jest to niemożliwe z uwagi na liczebność uczniów, należy tak zorganizować spotkania, aby uczniowie mieli jak najmniej okazji do wzajemnych rozmów w trakcie przerw. Rozmowy rozpocznij od osoby, która Twoim zdaniem ma najsilniejszą pozycję w grupie. Pamiętaj, że pierwsze spotkanie jest przetarciem szlaków i to od jego przebiegu będzie zależało, z jakim nastawieniem przyjdą kolejni uczniowie, dlatego postaraj się, aby pierwsza i każda kolejna rozmowa przebiegały w atmosferze zrozumienia, zaufania, z całkowitym wyeliminowaniem postawy obwiniającej. Kończąc każdą rozmowę, uzyskaj zgodę ucznia (zarówno ofiary, jak i agresora) na wprowadzenie w najbliższych dniach podanych propozycji zmiany sytuacji.
Przebieg rozmów z uczniami warto zaplanować na jedną godzinę lekcyjną. Jeżeli jest to niemożliwe z uwagi na liczebność uczniów, należy tak zorganizować spotkania, aby uczniowie mieli jak najmniej okazji do wzajemnych rozmów w trakcie przerw.
Rozmowę prowadź zgodnie ze skryptem (schemat dostępny w Narzędziowni).
Jakie problemy możesz napotkać na tym poziomie?
- Uczeń nie ma pomysłu na rozwiązanie sytuacji – daj mu czas na zastanowienie się, ważne, aby sam wskazał rozwiązanie. Jeśli to nie jest możliwe, zapytaj go, czy chciałby usłyszeć Twój pomysł. Porozmawiaj z nim na temat zasugerowanego rozwiązania.
- Uczeń podaje absurdalne rozwiązanie – pamiętaj, że Wasze możliwości percepcyjne różnią się i dla ucznia jest to zapewne idealne rozwiązanie, dlatego nie krytykuj go, potwierdź jedynie, czy uważa, że takie działanie...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 10 wydań magazynu "Głos Pedagogiczny"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
- ...i wiele więcej!