Uniwersalne projektowanie w edukacji

Wizja tworzenia otoczenia przyjaznego osobom z niepełnosprawnościami 

Uniwersalne projektowanie w edukacji (universal design learning, UDL) to nurt zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych w latach 80. XX w. Swoje źródło ma on jednak w architekturze, w planowaniu przestrzeni, obiektów, przedmiotów. Jego twórcy przyświecała wizja organizowania i tworzenia otoczenia, które nie będzie nikogo wykluczało z użytkowania – nie będzie przeznaczone dla wysokich, niskich, widzących, niewidomych, poruszających się na nogach lub na wózku, lecz dla wszystkich.

Autorem przytoczonej wizji był amerykański architekt Ron Mace, który wyszedł z założenia, że im bardziej uniwersalne będą obiekty, tym więcej osób będzie mogło z nich korzystać, a tym samym będą one bardziej użyteczne. Będą dostępne dla szerszej grupy użytkowników i pełniej spełnią funkcje, do których zostały stworzone. Oprócz tego humanistycznego postulatu istotny był też drugi, ekonomiczny. Zaprojektowanie, wybudowanie i wyposażenie obiektu wiąże się z określonymi (z reguły dość dużymi) nakładami. Nietrudno jest się domyślić, że dostosowanie obiektu do zróżnicowanych potrzeb np. osób starszych, rodziców z wózkami, małych dzieci czy z osób z niepełnosprawnościami, wymaga dodatkowych nakładów finansowych. Podobnie jest z produktami codziennego użytku. Im więcej osób będzie mogło z nich korzystać, im bardziej będą uniwersalne, a nie specjalne, tym będą tańsze i przyniosą więcej korzyści. W ten sposób biznes, w którym zysk lub strata decydują o być albo nie być, wyznaczył nowy kierunek w edukacji, był inspiracją dla nowej jakości kształcenia, bardziej humanistycznej, dostępnej, tańszej.