Syndrom Pinokia w szkole

Czym jest kłamstwo? Nie ma arbitralnej, jedynie słusznej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Wiedzą o tym filozofowie, etycy i psycholodzy. Samo słowo kłamstwo posiada aż 259 synonimów, m.in. oszustwo, fałsz, ułuda, blaga, bajer, bajka, łgarstwo, szalbierstwo, ściema, kant, matactwo, mijanie się z prawdą, konfabulacja, lipa, itd. Najczęściej kłamstwo określamy intuicyjnie jako niemówienie prawdy, przedstawianie rzeczywistości niezgodnej ze stanem faktycznym, niezgodnej ze sposobem postrzegania i wiedzą o otaczającym nas świecie. Jednak w odniesieniu do dzieci i młodzieży takie podejście do kłamstwa to za mało, by zrozumieć, czym jest ono w ich wydaniu. Konieczne jest poznanie podstawowych mechanizmów rządzących tym procederem, umiejętne rozpoznawanie rodzajów kłamstwa oraz motywów, które skłaniają do oszukiwania. 

Definicja słownikowa mówi, że kłamstwo to świadome zniekształcenie prawdy, wypowiedziane z zamiarem wprowadzenia kogoś w błąd. Według Roberta W. Mitchella kłamstwo to fałszywy komunikat mający na celu przyniesienie korzyści osobie komunikującej. Można podać kilka jego wyznaczników: aktywność nadawcy (lub autora komunikatu), nieprawdziwość obiektywna komunikatu, świadomość nieprawdziwości komunikatu występująca u nadawcy (nieprawdziwość subiektywna), intencja wprowadzenia w błąd oraz efektywność wprowadzenia w błąd. Podobno człowiek wcale nie potrzebuje nagrody z zewnątrz, by kłamać. Czerpie radość z samego faktu, że udało mu się kogoś oszukać. Kłamanie zwiększa wydzielanie adrenaliny, daje poczucie wyższości, spełnienia. Profesor Paul Ekman, jeden z najbardziej znanych naukowców zajmujących się wykrywaniem kłamstw, nazwał to uczucie radością oszukiwania (ang. duping delight).

Dlaczego kłamiemy? 

Współcześnie uważa się, że mechanizmem kłamstwa rządzą dwa...