Nauczyciele, wychowawcy i specjaliści szkolni mają obowiązek udzielania uczniom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która polega m.in. na rozpoznawaniu i zaspakajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego indywidualnych możliwości psychofizycznych1.
Dział: Potencjał neuroróżnorodności
Potrzeba komunikowania się z otoczeniem to bez wątpienia najważniejsza potrzeba psychiczna każdego człowieka. Komunikacja jest kluczem do poznawania siebie i otaczającej rzeczywistości, do umysłowego uporządkowania świata poprzez nazywanie przedmiotów, zjawisk, zdarzeń, określanie ich cech i relacji zachodzących między nimi. Umiejętność porozumiewania się z innymi jest źródłem odkrywania i wypróbowywania swoich umiejętności wywierania wpływu na otoczenie, jest to także – obok myślenia i sfery emocjonalno-motywacyjnej – jeden z podstawowych wyznaczników rozwoju psychicznego dziecka. Niedokształcenie mowy może poważnie zaburzyć ogólny rozwój dziecka, stąd tak dużą wagę przywiązuje się do wczesnej stymulacji rozwoju mowy i zachęcania dziecka do komunikowania się z otoczeniem1.
Każde dziecko niepełnosprawne ma prawo do nauki i może z tego prawa korzystać w szkole najbliższej jego miejscu zamieszkania. Z tego właśnie powodu w szkołach ogólnodostępnych pobierają naukę również dzieci i młodzież z uszkodzonym wzrokiem. Najczęściej są to uczniowie słabowidzący, rzadziej niewidomi. Zdecydowana większość z nich ma orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na niepełnosprawność wzrokową. O wyborze placówki ostateczną decyzję zawsze podejmują rodzice/prawni opiekunowie danego ucznia, mimo że wskazanie najbardziej odpowiedniej szkoły jest rolą poradni psychologiczno-pedagogicznych lub innych poradni o mocy orzekania.
Liczne badania naukowe prowadzone na całym świecie pokazują, że typowe niemowlę kieruje swoją uwagę na ludzi, a nie na obiekty nieożywione. Tymczasem, co także wykazały badania – niemowlęta, u których później zdiagnozowano spektrum autyzmu – od samego początku swojego życia preferują obiekty.
Przeglądając strony internetowe i wpisując w wyszukiwarkę hasło „autyzm”, na najwyższych pozycjach wyników znajdziemy strony zatytułowane: „Autyzm. Przegląd metod terapii”, „Metody terapii dzieci autystycznych”, „Centrum metody…” itp. Inną stronę tego zagadnienia poznaję każdego miesiąca na szkoleniach, które prowadzę ja i koledzy z naszej Fundacji. Niemal za każdym razem spotykamy się z pytaniem: „No dobrze, to właściwie jak nazywa się ta metoda, którą państwo pracujecie?”.
Zanim podejmiemy jakiekolwiek kroki w kierunku ułatwienia życia młodemu człowiekowi ze spektrum autyzmu, musimy wiedzieć, że on w tym spektrum się znajduje. Pierwszym krokiem jest zatem zawsze diagnostyka. W literaturze przedmiotu zaleca się, aby nastąpiła ona jak najwcześniej. Osiągnięcia nauki w dziedzinach takich jak psychologia rozwoju człowieka, pedagogika specjalna i psychiatria pozwalają dziś skutecznie diagnozować nawet dzieci w pierwszym roku życia. Oczywiście na tym etapie niemożliwe jest różnicowanie w obrębie spektrum, lecz niewątpliwie można określić, czy rozwój dziecka jest typowy, czy odmienny.
Żaden człowiek nie funkcjonuje w całkowitym odizolowaniu. Jeżeli takie sytuacje się zdarzają, z pewnością nie jest to korzystne. Jednocześnie osoba, która doświadczyła wielu traum, a nawet licznych niepowodzeń społecznych, może odczuwać pokusę izolowania się. I unikania dalszych ran. Niedobrze, gdy decyzję o odizolowaniu człowieka podejmują inni. Niestety, z uwagi na trudności szkolne dzieci ze spektrum autyzmu bardzo często realizują naukę w ramach form indywidualnych.
W przedszkolach i szkołach jest coraz więcej dzieci z chorobami przewlekłymi, które rzutują na ich rozwój psychofizyczny, emocjonalny i intelektualny, a tym samym na funkcjonowanie w roli ucznia. Z corocznych raportów podawanych przez Główny Urząd Statystyczny wynika, że systematycznie wzrasta liczba dzieci i młodzieży w wieku 5–19 lat cierpiących na choroby przewlekłe.
Pedagog szkolny odgrywa niezwykle ważną rolę w działaniu placówki. Powierzone mu obowiązki mają szeroki zakres i dotyczą wielu aspektów funkcjonowania zarówno ucznia, jak i samej szkoły. Jako że praca pedagoga oparta jest na diagnozowaniu, oczywiste wydaje się przydzielenie mu funkcji koordynatora do spraw rozpoznawania specjalnych potrzeb edukacyjnych.
Każdy uczeń uczy się w inny sposób, a neuroedukacja podkreśla, jak istotne jest dostosowanie metod nauki do indywidualnych potrzeb. W tym artykule omówimy, czym jest neuroróżnorodność oraz przedstawimy skuteczne techniki uczenia się, które mogą pomóc uczniom maksymalnie wykorzystać swój potencjał w czasie nauki.