W polskim języku edukacyjnym przez wiele lat używano określenia „specjalne potrzeby edukacyjne”, które miało zwrócić uwagę na potrzeby dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami lub deficytami, takimi jak dysleksja czy też doświadczającymi szczególnych trudności w uczeniu się. Jednak aktualny poziom wiedzy o rozwoju człowieka oraz o charakteryzującym go zróżnicowaniu powoduje, że coraz częściej można usłyszeć o potrzebach zróżnicowanych. Fakt, iż zespół klasowy jest zbiorem osób uczących się i doświadczających rzeczywistości w zróżnicowany sposób, powoduje, że planowany proces edukacyjny powinien uwzględniać nie tylko różne formy przekazu wiedzy, lecz także zróżnicowane formy aktywności uczniowskiej, w tym związane z ruchem i fizycznym pobudzaniem układu nerwowego wspierającym rozwój i edukację.
Dział: Potencjał neuroróżnorodności
Przez długi czas edukacja szkolna przypominała jednokierunkową ulicę: nauczyciel przekazywał informacje, a uczennice i uczniowie słuchali, pozostając jedynie biernymi odbiorcami treści. Ten model skupiał się na faktach, definicjach i teoriach, często pomijając ich praktyczne zastosowanie w realnym życiu. Na szczęście powoli odchodzi on do lamusa. Współczesne koncepcje edukacyjne stawiają uczennice i uczniów w centrum procesu nauczania. Promują metody pozwalające im zaangażować się w naukę: zachęcają do analizowania, stawiania pytań i szukania rozwiązań. Jedną z takich innowacyjnych koncepcji jest cykl Kolba. Praca tą metodą na lekcjach nie tylko pozwala rozwijać samodzielność, umiejętność krytycznego myślenia i efektywnego rozwiązywania problemów, lecz także umożliwia budowanie głębszych relacji między nauczycielami a uczniami.
Spektrum autyzmu (w skrócie ASD) jest złożonym zaburzeniem rozwojowym, które na każdego dotkniętego nim człowieka wpływa inaczej. Zaburzenie to charakteryzuje się podatnością na wyzwania w zakresie komunikacji społecznej, a także interakcji z innymi ludźmi. Osoby autystyczne borykają się również z powtarzalnymi i niekiedy w jakimś stopniu ograniczającymi zachowaniami, nadmierną lub niedostateczną wrażliwością na bodźce zewnętrzne oraz specyficznymi, bardzo silnymi zainteresowaniami. Autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym, które towarzyszy danej osobie przez całe jej życie. Cechy i trudności związane z zaburzeniem różnią się jednak w zależności od różnic indywidualnych. Jedna osoba dotknięta autyzmem może przejawiać inne nasilenie objawów niż druga, dlatego ważne, aby pamiętać, że każdy człowiek ma unikalne potrzeby.
Współcześnie innowacyjność stała się jedną z bardziej pożądanych kompetencji na rynku pracy. Warto więc już od najmłodszych lat kreować uczniom przestrzeń do uczenia się opierającą się przede wszystkim na rozwoju twórczości oraz kreatywnego myślenia, aby otworzyć ich umysły i jak najlepiej przygotować do zbliżającej się dorosłości.
Motywacja jest siłą napędową każdego człowieka, która mobilizuje do działania i zachęca do zawalczenia o marzenia czy założone cele. Rolą nauczyciela jest rozwijanie w uczniach motywacji już na początku ich drogi edukacyjnej, aby wypracować w nich chęć do podejmowania wyzwań.
Spektrum autyzmu jest zaburzeniem, które przez ostatnich kilkadziesiąt lat było przedmiotem różnego rodzaju badań: zarówno medycznych, jak i psychologicznych, pedagogicznych czy socjologicznych. Na temat autyzmu powstało wiele publikacji naukowych, książek i artykułów. Co jakiś czas ogłaszane są „przełomowe” odkrycia oraz teorie wyjaśniające występowanie autyzmu czy sposoby rehabilitacji i „leczenia” tego zaburzenia. Wydaje się jednak, że mimo ogromnych postępów w badaniach, które rozpoczęli w ubiegłym wieku Leo Kanner i Hans Asperger, wciąż wiele jest do odkrycia.
Dyskalkulia, obok dysleksji, dysgrafii i dysortografii, znajduje się w grupie specyficznych trudności w uczeniu się. W związku z tym najogólniej można powiedzieć, że dyskalkulia to specyficzne trudności w uczeniu się matematyki. Jak objawiają się te trudności oraz jak pracować z uczniami z dyskalkulią? Między innymi na te pytania odpowiemy w niniejszym artykule.
Życie każdego nastolatka jest jak nieustannie kręcąca się karuzela. Nie sposób jej zatrzymać, nie sposób z niej wysiąść. Karuzele różnią się od siebie. Jedne są większe, inne bardziej kolorowe, niektóre przerażające lub takie, z których możemy podziwiać piękne widoki. Okres dojrzewania nastolatka w spektrum autyzmu jest z pewnością niezwykle ciekawą karuzelą. A może nawet rollercoasterem. Jednym z tych największych, gdzie po długim podjeździe spada się nagle, w ułamku sekundy pionowo w dół, by po chwili gnać przez zakręty, wisząc głową w dół.
Uczenie przez praktykę to istotny filar dzisiejszej edukacji, odpowiadający na wymagania współczesności i potrzebę rozwoju kompetencji przyszłości. Wśród ważnych trendów dydaktycznych na wszystkich szczeblach edukacyjnych – od szkoły podstawowej po wyższe uczelnie – prężnie rozwija się metodologia Project Based Learning, czyli uczenia metodą projektu. To model, w którym sprawczość oddaje się osobom uczącym się. Jest to kolejna tendencja odzwierciedlająca zmieniającą się pozycję nauczyciela czy wykładowcy. Chodzi o odejście
od modelu podawczego, wykładowego w kierunku facylitacji procesu, bycia trenerem i moderatorem zmian.
W tym cyklu oddaję głos nauczycielom, specjalistom i rodzicom, aby podzielili się swoimi (nie)zwykłymi historiami dotyczącymi pracy z uczniami neuroróżnorodnymi. Razem będziemy poznawać ich wyzwania, osobiste sukcesy i autentyczne relacje, doszukując się mniejszego lub większego happy endu. Nazywam się Michalina Ignaciuk, znana w sieci jako „Pedagog Michalina”. Moim celem jest rzucać światło na te obszary edukacyjne, które bywają niezauważone lub przemilczane. To prawdziwe historie, prawdziwe emocje, z którymi możemy się utożsamić. Razem tworzymy przestrzeń, w której różnorodność jest naszą siłą.
W codziennej praktyce pedagogicznej nauczyciele i nauczycielki wszystkich etapów edukacyjnych spotykają uczniów i uczennice, którzy w różnych typowych szkolnych lub przedszkolnych sytuacjach zachowują się w sposób zaskakujący nie tylko dla nich, ale także dla rówieśników. Zdarza się, że nie znajdując uzasadnienia dla takiego czy innego zachowania, twierdzą, że uczeń „bez powodu” krzyczy na lekcji, płacze, nie chce zmienić miejsca w klasie, wyjść na przerwę, usiąść z kimś w ławce, wszystko go rozprasza albo jest zamyślony i trudno w nim nawiązać kontakt, wszystko chce zrobić po swojemu, jest niezdarny, potyka się, przewraca, niszczy zeszyty i książki, ubiera się byle jak, nieadekwatnie do sytuacji. Lista takich „dziwactw” wydaje się nieskończona. Warto jednak spojrzeć na takie osoby nie przez pryzmat swoich czy ogólnie przyjętych norm funkcjonowania i nie oceniać, że zachowania te są wynikiem uporu, braku wychowania, niedbalstwa czy cech charakteru. Po prostu ich układ nerwowy odbiera i przetwarza sygnały płynące z otoczenia w odmienny sposób.
Zaburzenia zachowania będące objawami zespołu Tourette’a dość często interpretowane są jako przejaw braku kultury, złośliwości czy agresji. Brak wiedzy na ten temat oraz profesjonalnie i wieloaspektowo opracowanego i realizowanego planu wsparcia dzieci dotkniętych tym zaburzeniem powoduje, że często są one upominane, karane i izolowane od rówieśników. Czasami uznawane jako stwarzające zagrożenie dla innych. Wszystko to powoduje narastanie problemów emocjonalnych i nasilenie objawów, a tym samym pogłębienie trudności w funkcjonowaniu społecznym i edukacyjnym. Różnego rodzaju publikacje nie tylko artykułów, książek, ale także wyników badań przyczyniły się co prawda do podniesienia poziomu świadomości w tym zakresie, ale wciąż zespół Tourette’a jest jednym z najczęściej błędnie rozpoznawanych zaburzeń. Ważne jednak jest to, że spora grupa nauczycieli zapewne o nim słyszała, a poczynione przez nich obserwacje mogą stanowić pierwszy etap profesjonalnie prowadzonej interwencji.