Od piętnastu lat w każdym czerwcowym numerze „Głosu Pedagogicznego” podpowiadam, jak sprawnie i rzetelnie dokonać podsumowania swojej pracy w danym roku szkolnym. Tym razem uczynię to, odpowiadając na pytania, z jakimi najczęściej spotykam się zarówno ze strony doświadczonych, jak i początkujących pedagogów i psychologów szkolnych.
Autor: Małgorzata Łoskot
Absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Redaktor prowadząca czasopisma „Głos Pedagogiczny”, pedagog specjalny, socjoterapeuta. Autorka popularnych programów szkoleniowych dla nauczycieli oraz programów profilaktycznych dla młodzieży. Czynnie angażuje się w pomoc dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych.
Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim stanowią najliczniejszą grupę dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych. Ich edukacja uregulowana jest przepisami prawa oświatowego. Mimo tego, w szkołach wciąż dochodzi do wielu nieprawidłowości. Stąd konieczność przypomnienia specjalistom szkolnym, pedagogom i psychologom najważniejszych kwestii związanych z kształceniem tej grupy dzieci i młodzieży. Między innymi po to, by mogli służyć nauczycielom przekazem rzetelnej wiedzy merytorycznej, a także stać na straży praw ucznia z niepełnosprawnością, co bywa często bardzo trudne.
Kto odpowiada za indywidualizację pracy z uczniem i dostosowanie do niego wymagań edukacyjnych? Kto opracowuje dla danego ucznia te wymagania – wychowawca klasy, pedagog szkolny czy pedagog specjalny? Czy dostosowanie wymagań edukacyjnych jest obowiązkowe dla każdego ucznia z opinią, czy tylko dla ucznia z orzeczeniem?
W życiu dzieci, podobnie jak w życiu dorosłych, zdarzają się sytuacje powodujące bardzo silny stres i ogromne napięcia emocjonalne. Jeśli w wyniku takich wydarzeń młody człowiek nie potrafi funkcjonować tak, jak czynił to do tej pory, mówimy wówczas o kryzysie psychologicznym. Dlaczego? Bo w miarę narastania sytuacji stresowej zwykłe mechanizmy radzenia sobie nie przynoszą dziecku ulgi, nadal odczuwa ono ekstremalnie silne emocje: lęk, wrogość, bezradność, beznadziejność, poczucie wyobcowania względem siebie, rodziny, grupy rówieśniczej. Na dodatek postrzega tę sytuację jako przekraczającą jego wytrzymałość i niemożliwą do pokonania. W związku z tym cierpi, przeżywa utratę kontroli i bezradność.
W polskiej oświacie mianem ucznia niepełnosprawnego określa się dziecko, które ze względu na stwierdzoną niepełnosprawność wymaga specjalnej organizacji nauki i metod pracy, co potwierdzone jest orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego wydanym przez zespół orzekający publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej. Do kategorii uczniów niepełnosprawnych zalicza się wyłącznie dzieci i młodzież: niesłyszące, słabosłyszące, niewidome, słabowidzące, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi. I właśnie tej grupie uczniów przysługują określone prawa związane z ich edukacją, również w szkołach ogólnodostępnych.
W obowiązującej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności pod numerem 235912 figuruje pedagog szkolny – zawód funkcjonujący w placówkach oświatowych od pięćdziesięciu lat. Przez ten czas jego rola podlegała różnym modyfikacjom, które były pokłosiem kolejnych zmian w systemie polskiej edukacji. Niemniej jednak działalność tego specjalisty od 1973 r. miała i ma nadal merytoryczne uzasadnienie. Niezmiennie jest nim uczeń – dziecko potrzebujące odpowiedniego wsparcia i właściwej pomocy psychologiczno-pedagogicznej – na każdym etapie swojego rozwoju. Pomocy realnej, szeroko dostępnej i profesjonalnej, a nie tylko deklarowanej przez szkołę na mocy obowiązującego prawa.
Rywalizacja wraz z konkurencją to istotny znak czasów nam współczesnych. Wszyscy świetnie znamy to zjawisko, występuje ono bowiem również w szkołach. Organy prowadzące, dyrekcje i grona pedagogiczne kochają rankingi, lubią porównywać i punktować. Nagrody i miejsca na podium stały się wyznacznikami ich edukacyjnego sukcesu. Wielu nauczycieli wciąż uznaje rywalizację za jedyny skuteczny sposób motywowania uczniów do nauki. Jedni nazywają to zjawisko „wyścigiem szczurów”, inni – szkolną normą. Jedni płyną na fali rywalizacji, inni czują się nią osaczeni, manipulowani.
