Kolejny niełatwy rok szkolny zbliża się ku końcowi. To oznacza, że nadszedł czas, by wnikliwie przyjrzeć się swojej dziesięciomiesięcznej pracy i podsumować zawodowe poczynania. Efektem tego ma być pisemne sprawozdanie, czyli rozliczenie się pedagoga szkolnego z tego, czym zajmował się w roku szkolnym 2021/2022.
Autor: Małgorzata Łoskot
Absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Redaktor prowadząca czasopisma „Głos Pedagogiczny”, pedagog specjalny, socjoterapeuta. Autorka popularnych programów szkoleniowych dla nauczycieli oraz programów profilaktycznych dla młodzieży. Czynnie angażuje się w pomoc dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych.
Funkcjonujące na Facebooku specjalistyczne grupy wsparcia to zjawisko ze wszech miar pozytywne. Z założenia skupiają ludzi zainteresowanych tą samą tematyką, pozwalają na wymianę myśli i doświadczeń z innymi użytkownikami. Dają poczucie przynależności do nieco bardziej zamkniętej, ufajacej sobie społeczności. Jak umiejętnie korzystać z dostęnych tam treści?
Szacuje się, że od rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na Ukrainę polską granicę przekroczyło ponad dwa i pół miliona uchodźców. W przeważającej liczbie są to kobiety z małymi dziećmi i nastolatkami. Część z nich, jak podają media: 40–50%, rusza dalej, chcąc dostać się do rodzin i znajomych w innych europejskich państwach. Niektórzy jednak zamierzają zostać w naszym kraju, choć sami nie wiedzą, na jak długo. Wiele dzieci z Ukrainy już trafiło do szkół w całej Polsce, ale na razie nie wiadomo, ile ich jeszcze dojdzie w tym oraz w nowym roku szkolnym.
Podstawowym zadaniem specjalisty szkolnego jest udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i młodzieży. Trudno wyobrazić sobie sprostanie temu bez prowadzenia indywidualnych rozmów z uczniami, których przedmiotem może być niemal wszystko – od chęci nawiązania wstępnej relacji, pozyskania informacji niezbędnych do dalszej pracy, pobudzania motywacji do nauki, po omawianie niestosownych zachowań czy trudności związanych z sytuacjami życiowymi lub szkolnymi podopiecznych. Tego typu rozmowy – w zależności od sytuacji i okoliczności, w jakich są prowadzone, tematów będących przedmiotem rozmów oraz celów, jakie im przyświecają – są w szkole przeróżnie nazywane: rozmowami informacyjnymi, rozpoznawczymi, wyjaśniającymi, wychowawczymi, motywującymi, profilaktycznymi, interwencyjnymi, dyscyplinującymi, choć w literaturze pedagogicznej trudno doszukać się takiego podziału.
Przed specjalistami szkolnymi stawia się wiele zadań. Jedno z nich polega na współpracy z rodzicami w zakresie rozwiązywania problemów dzieci i młodzieży. Zdarza się jednak, że postawy i przekonania rodziców lub stosowane przez nich metody postępowania kłócą się z podejściem pedagoga/psychologa szkolnego. W takich sytuacjach warto przede wszystkim szukać wspólnych płaszczyzn porozumienia oraz kompromisu, rzecz jasna zgodnie z zasadami komunikacji interpersonalnej oraz respektując granice wyznaczone z jednej strony kompetencjami i uprawnieniami zawodowymi odpowiednimi do zajmowanego stanowiska, z drugiej – prawami i powinnościami rodziców.
Na gruncie psychologii pozytywnej jednym z ważniejszych czynników wspomagających dobrostan psychiczny człowieka jest doświadczanie pozytywnych stanów emocjonalnych dzięki wsparciu społecznemu, które na ogół rozumiane jest jako korzystanie z relacji w celu uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych dla danej osoby. Poznajcie siłę wsparcia grupy rówieśników i nauczcie się korzystać z jej mocy.
Kwalifikacje zawodowe nauczycieli zatrudnianych na stanowisku pedagoga i psychologa szkolnego, terapeuty pedagogicznego, logopedy i doradcy zawodowego wciąż budzą wiele nieporozumień zarówno wśród dyrektorów placówek oświatowych, jak i w gronie specjalistów szkolnych. I chociaż wszystko zapisane jest w stosownym rozporządzeniu, to regulacje te albo wydają się po części niejasne, albo ich przestrzeganie nie jest naszą mocną stroną.
Zakończenie I semestru to dobra okazja, by poddać analizie własną pracę na stanowisku pedagoga czy psychologa szkolnego. I nie chodzi tu o dokonanie takiego podsumowania, jakie czynimy zazwyczaj na użytek sprawozdania przedkładanego radzie pedagogicznej. Tym razem idzie o pogłębioną refleksję, która pozwoli określić mocne i słabe strony w swoich działaniach oraz wyeliminować popełnione nieprawidłowości bądź zaniechania.
Warsztaty to praca z grupą skupiająca się na rozwoju i edukacji uczestników. Wykorzystują zasoby i potencjał grupy. Ponadto stwarzają okazję do nabywania nowych doświadczeń i doskonalenia już posiadanych umiejętności społecznych. Nie rezygnujmy z możliwości jej wyboru w ramach prowadzonej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Dlaczego?
W skali ogólnoświatowej miliony dzieci zdolnych do uczenia się – zarówno tych przeciętnie, jak i ponadprzeciętnie czy wybitnie uzdolnionych – nie osiągają wyników odpowiednich do swoich możliwości. Tacy uczniowie są również w polskich szkołach, w każdej klasie, i to o nich nauczyciele mówią: zdolni, ale leniwi, niezmotywowani do nauki, na niczym im nie zależy, brak im umiejętności samodzielnej pracy i dyscypliny, często zapominają o odrobieniu lekcji, gubią zeszyty, książki, gapią się ciągle przez okno… Ale badacze i specjaliści zajmujący się tym problemem uznają, że uczniowie ci cierpią na syndrom nieadekwatnych osiągnięć szkolnych. Czym się on cechuje i czy można mu przeciwdziałać?
