O tym, co można zrobić, aby zadbać o kształcenie w uczniach umiejętności korzystania z rzetelnej wiedzy naukowej oraz o rozsądnym przygotowywaniu młodych ludzi do wkroczenia w dorosłe życie, rozmawiamy z Tomaszem Rożkiem.
Dział: Warsztat pracy pedagoga
Życie uczy, że im bliżej zakończenia edukacji na etapie szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej, tym bardziej wzrasta poziom niepokoju nauczycieli, dyrektorów szkół, uczniów i ich rodziców o rezultaty uczenia się oraz wyniki zewnętrznych sprawdzianów wiedzy. W klasach najwyższych programowo w ostatnim miesiącu nauki obserwuje się szczególnie intensywną pracę nad przedmiotami egzaminacyjnymi. Często organizowane są skumulowane powtórki materiału z kilku lat nauki, uczniowie rozwiązują wiele arkuszy egzaminacyjnych. Towarzyszy temu wiara w efektywność takiego postępowania i nadzieja na sukces. Istnieją jednak inne sposoby wpływania na trwałość wiedzy i praktyki przynoszące lepsze rezultaty. Kiedy można być spokojnym o wiedzę i umiejętności uczniów?
Stres i niepokój odczuwa każdy z nas. Przeżywamy te odczucia na różne sposoby, wywołują je również rozmaite zdarzenia. Ludzie sami nadają znaczenie wydarzeniom lub internalizują znaczenie nadane przez kogoś innego, znaczącego. Nie zawsze jest oczywiste, że to, co odczuwamy, to właśnie stres czy niepokój. Tymczasem nierozpoznany w odpowiednim czasie stres może mieć ogromny wpływ na umysł, ciało i zachowanie konkretnej osoby. Jest to szczególnie istotne w przypadku dzieci czy nastolatków narażonych na wyjątkowo trudne sytuacje życiowe. Jakie są wspólne znaki ostrzegawcze i objawy kryzysu psychologicznego, na które powinien zwrócić uwagę pedagog czy wychowawca?
Nauczyciele wychowawcy oraz pedagodzy i psychologowie szkolni w swojej pracy nieustannie spotykają się z dziećmi lub młodzieżą potrzebującymi wsparcia, dodatkowej pomocy, większej niż inni uwagi w obszarze edukacyjnym, ale również wychowawczym czy osobistym. W relacji z uczniem, choćby najbardziej przyjaznej i wspierającej, muszą jednak pozostać dorosłymi, a nie zmieniać się w kumpla. Zdrowy dystans jest potrzebny wszystkim uczestnikom relacji. W jaki sposób nauczyć się trudnej, ale koniecznej sztuki wyznaczania i utrzymania granicy?
Kwalifikacje zawodowe nauczycieli zatrudnianych na stanowisku pedagoga i psychologa szkolnego, terapeuty pedagogicznego, logopedy i doradcy zawodowego wciąż budzą wiele nieporozumień zarówno wśród dyrektorów placówek oświatowych, jak i w gronie specjalistów szkolnych. I chociaż wszystko zapisane jest w stosownym rozporządzeniu, to regulacje te albo wydają się po części niejasne, albo ich przestrzeganie nie jest naszą mocną stroną.
Mamy potrzebę niesienia pomocy, szukamy sposobów na życie razem w rzeczywistości, która nas rozdziela. Po drugiej stronie tej relacji jest ten, kto czeka na wsparcie. Jak go udzielić, skoro nie można się spotkać? Jak realizować szlachetne idee wolontariatu w czasie pandemii?
Pomimo wciąż rozwijającego się ruchu body positive1, nastolatki w dalszym ciągu ulegają presji mediów społecznościowych, w których króluje idealizacja wyglądu. Jak zatem wzmocnić u uczniów poczucie akceptacji własnego ciała oraz samych siebie? Jak wspomóc młodzież w procesie wypracowywania szacunku i miłości do siebie?
Zgodnie z danymi GUS szacuje się, że w samym tylko 2021 r. do Polski przybędzie około 220 tys. osób spoza jej granic z zamiarem osiedlenia się. Wielu cudzoziemców przybywa z całymi rodzinami, w tym dziećmi, które zgodnie z obowiązującym prawem stają się beneficjentami polskiego systemu oświaty. Zjawisko migracji mimo pandemii nasila się, dlatego dobrze, aby pracownicy szkół byli gotowi stawić czoło wyzwaniom, jakie niesie ze sobą praca z uczniem z innego kręgu kulturowego.
Przedstawiam Państwu opisy dwóch przypadków z własnej praktyki zawodowej, by na konkrecie pokazać, jakie zachowania czy stany mogą stanowić wskazówki do rozpoznania kryzysu psychologicznego u ucznia. Dane bohaterów każdego case study zostały zmienione tak, aby uniemożliwić identyfikację konkretnych osób.
Od kilku lat można zaobserwować u dzieci i młodzieży wzrost częstości występowania obniżonego nastroju, smutku, napięcia i przeciążenia oraz różnego rodzaju trudności psychicznych. Statystyki jednoznacznie wskazują m.in. na zwiększenie liczby prób samobójczych wśród młodych ludzi. Rodzina, a także szkoła, odgrywają znaczną rolę w wykształceniu się u dzieci i młodzieży mechanizmów radzenia sobie ze zbliżającym się kryzysem (wzorce mówiące o tym, jak działać w różnych sytuacjach), które potem towarzyszą im przez całe życie. Rodzina i szkoła to także przestrzenie, w których najszybciej można zauważyć symptomy nadchodzącego kryzysu i wesprzeć młodego człowieka w radzeniu sobie z trudną sytuacją.
Warsztaty to praca z grupą skupiająca się na rozwoju i edukacji uczestników. Wykorzystują zasoby i potencjał grupy. Ponadto stwarzają okazję do nabywania nowych doświadczeń i doskonalenia już posiadanych umiejętności społecznych. Nie rezygnujmy z możliwości jej wyboru w ramach prowadzonej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Dlaczego?
W ostatnich latach kreatywność i innowacyjność są wymieniane, obok krytycznego myślenia, jako jedne z najważniejszych kompetencji XXI w. Współczesny świat stawia wymagania, którym sprostać może tylko osoba kreatywna, czyli myśląca w sposób nietypowy, oryginalny, nowatorski, wykraczający poza schematy. Wobec takich wymagań rozwijanie kreatywności w szkole staje się koniecznością. Tymczasem tradycyjny model edukacji temu nie służy, a wręcz obniża twórczy potencjał dzieci. Jak zatem rozwijać w uczniach tę najbardziej pożądaną obecnie umiejętność?